Zintuiglijk schrijven verdiept je verhaal. Echt waar. Een van de leukste schrijfoefeningen die ik ooit heb gehad, was die met de snuifdoosjes.
Het was tijdens een oefening voor zintuiglijk schrijven. We kregen allemaal een hermetisch afgesloten plastic doosje en we mochten dat pas openen als we onze ogen dicht hadden.
Altijd leuk, want zou er in dat doosje zitten?
Ogen dicht. Voorzichtig openen.
Ruiken maar
Ik bracht het onder mijn neus en nam een flinke snuif. En nog een paar korte. En weer een lange.
Ik rook eerlijk gezegd niet zo veel.
Oké, in de verte een geur van crème. Zalf?
Nee! Hebbes. Zonnebrandcrème! Beetje over de houdbaarheidsdatum, misschien?
Onze opdracht: beschrijf de herinnering die bij je opkomt.
Het klinkt misschien gek, maar ik dacht meteen aan een schoolreisje op de lagere school. Ik moet een jaar of acht zijn geweest. Het was hoogzomer. We waren de godganse dag buiten geweest.
Geen idee wat we precies hadden gedaan, vast iets met een balspel, flink rennen, hard schreeuwen. Wedstrijdjes in de felle zon. Misschien was er af en toe een verkoelend windje geweest.
Ik wist natuurlijk wel dat ik me goed had moeten insmeren met ‘factor 4’. (Dat was zo ongeveer het hoogst haalbare in die jaren.)
Rood
Had ik me goed ingesmeerd? Ik weet het niet meer, maar mijn huid werd die avond langzaam rood.
Knalrood.
En heet.
Loeiheet.
Als een elektrisch kacheltje dat per ongeluk op tien staat.
De schooldirecteur kwam vervolgens met een flesje aftersun aanzetten. Smeren maar! Prima, maar die witte smurrie was slechts even verkoelend. Hij leek te verdampen waar je bij stond.
De volgende ochtend werd ik wakker met brandblaren op mijn schouders en hoofd, een nat kussen van de opengebarsten blaasjes, en een trekkende huid.
Sorry, beetje smerig verhaal.
Dagen later kreeg ik jeuk. Op mijn armen en schouders begonnen wat velletjes omhoog te krullen. Ik kon ze zomaar lostrekken. Steeds grotere lappen huid. Met piepkleine gaatjes erin, daar waar de haartjes hadden gezeten.
Dat was zo ongeveer wat bij mij opkwam, na die snuif.
Zie je het een beetje voor je? Gelukkig hebben we nu hogere factoren zonnebrand.
Zintuiglijk schrijven: warm aanbevolen
Clou van het verhaal: schrijf zintuiglijk. Dat brengt je tekst meer tot leven en kan leiden tot herkenning en betrokkenheid bij je lezers.
Realiseer je dat je – veel meer dan je denkt – gebruik kunt maken van zien, ruiken, proeven, horen en voelen. En dan heus niet allemaal tegelijk, natuurlijk. Overdaad schaadt.
Zintuiglijk schrijven: laat zien, horen, proeven, voelen, ruiken
Zintuiglijk schrijven zorgt ervoor dat je verhaal minder abstract is en rijker wordt. Zintuiglijke details spreken namelijk veel meer tot de verbeelding dan bijvoorbeeld de simpele mededeling ‘ze was verbrand.’
En daar komt dan meteen weer het bekende ‘show don’t tell’ om de hoek kijken. Laat zien hoe iets eruitzag, laat voelen hoe het voelde, beschrijf hoe iets smaakte, rook of klonk. Schroom niet om vergelijkingen of metaforen te gebruiken, maar doe dat alleen als het bij je past.
Train je zintuigen
Ga bijvoorbeeld eens buiten op een bankje zitten met je ogen dicht. Wat hoor je allemaal? Hoe ruikt het?
Kijk vervolgens eens naar de lucht. Welke kleuren zie je?
En wrijf eens met je hand over de zitting van het bankje. Is het ruw of glad? Voel je nerven?
Eet je avondmaaltijd eens met je ogen dicht. Welke smaak overheerst? Proef je die snufjes kruiden en zout?
Zintuiglijk associëren voor het schrijven
Het snuifdoosje was bedoeld om te associëren via je zintuigen, in dit geval reuk. Het leidde bij mij tot het oprakelen van details die ik allang was vergeten. Juist die details brengen meer verdieping.
Datgene wat bij je opkomt als je iets ziet, ruikt, voelt, hoort of proeft, kan overigens precies zo worden ervaren door je lezers. Maak daarom gebruik van die herkenning. Zo kunnen lezers zich inleven in jouw personages.
En o wat ongemakkelijk voelt het dan als dat personage vervolgens opeens iets gruwelijks doet. Duveltje uit een (snuif)doosje.
